Denizli’de Tütün Üretimi

Acıpayam, Baklan, Bekilli, Beyağaç, Buldan, Çameli, Çivril, Güney, Kale, Tavas, Bozkurt, Pamukkale ve Serinhisar olmak üzere 13 ilçede tütün üretilmektedir. Enaz üretim Baklan, Bozkurt, Pamukkale ve Serinhisar İlçelerindedir. Tavas, Kale, Acıpayam ve Beyağaç İlçelerinde Denizli tütün üretiminin yaklaşık %80’ni yapılmaktadır. Önceki yıllarda tütün üretimine alternatif olarak kekik, lavanta ve adaçayı gibi ıtri ve tıbbi bitkiler ile son yıllarda çerezlik ayçiçeğinin tütün üretim alanlarına girmesiyle her geçen yıl tütün üretici sayısı ve üretim alanlarında azalmalar olmaktadır. Buna rağmen Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2020 yılı Bitkisel Üretim İstatistiklerine göre tütün üretiminde Denizli ikinci durumdadır. Türkiye’de üretilen 79.081 ton tütünün 13.543 tonu Denizli’de üretilmiştir. 2020 yılında en fazla tütün üretimi yapılan il 17.301 ton ile Adıyaman olurken, üçüncü 13.489 ton ile Manisa olmuştur. Tütün, 4733 sayılı Tütün Kanununa göre 2002 yılından bu yana yazılı sözleşme esasına göre üretilmektedir. 2021 yılında Denizli’de Tarım ve Orman Bakanlığımız Tütün ve Alkol Daire Başkanlığından (TADB) “Tütün Ticareti Yetki Belgesi” olan 9 tütün şirketi sözleşme yapmıştır. Tütün şirketleri üretim döneminde üreticilere avans ödemesi yapmakta ve üretimi takip etmektedir. Sözleşmelerin fiyat ve özel şartlar bölümü şirketler tarafından belirlenmektedir. 7 kalite değeri üzerinden yapılan sözleşmelerde, 1. kalite fiyatı bazı şirketlerde kilogramı 31,50 TL, bazılarında ise 30,80 TL olarak yer almaktadır. İlimizde tütün üretimi fidelik yerlerinin hazırlanması ile Şubat, Mart aylarında başlamakta, tütün tohumları fideliğe ekildikten yaklaşık 60 gün sonra fideler dikim büyüklüğüne ulaşmakta, Nisan-Mayıs aylarında tütün dikimleri gerçekleşmektedir. Dikimden 45-50 gün sonra kırımlara başlanmakta, kırımları yapılan tütünler tütün kurutma seralarında kurutulmakta ve böylece üretim sezonu tamamlanmaktadır. Tütünün tarla devresi 3,5-4,5 ay devam etmektedir.   2021 yılında kurak geçen ilkbahar mevsimi dikilen tütünlerin tutma oranlarını düşürmüştür. Üreticilerimiz 1 Nisan’da başladıkları dikim işlerini, 15 Haziran’da tamamlamıştır. Tütün dikim makineleri ile yapılan dikimlerde, günde 6-7 dekar tütün dikilebilmektedir. Haziran ayı yağışları, büyüme döneminde olan tütünlerin büyüme ve gelişmesine olumlu etki yapmış, verim yönüyle kuraklık etkisini hafifletmiştir. Erken dikilen tütünlerin kırım işleri Ağustos ayında, vaktinde ve geç dikilen tütünlerin kırım ve kurutma işleri Eylül ayında tamamlanmıştır. Denizli’de tütün üreticileri ortalama 22 dekar alanda tütün üretimi yapmakta ve emek yoğun olarak çalışılmaktadır. En çok kırım ve dizme döneminde işçiliğe ihtiyaç duyulmaktadır. Genellikle üretimin her aşaması aile emeği ile karşılanmakta, ihtiyaç durumunda ya yevmiyeci çalıştırılmakta ya da üreticilerin karşılıklı yardımlaşması ile kırım işleri sürdürülmektedir. Son yıllarda üretim maliyetlerinin düşürülmesi amacıyla tütünlerin dizilmesi yerine filede ve elekte kurutma yöntemleri yaygınlaşmıştır. Bölgemizde tütünlerin yaklaşık %75’lik kısmı elekte kurutulmaktadır. Bu yöntemle, ipe dizme ve kargıda kurutmaya göre kırım işçiliği maliyeti düşmektedir. Kurutulup, istife kaldırılmış tütünler Ekim ayında tasnif ve tavlama yapılarak kutulanmaktadır. Kasım-Aralık aylarında kalite ve rekolte tespiti yapacak tütün şirketlerinin, Ocak-Şubat aylarında alım ve ödeme işlemlerini tamamlayacağı beklenmektedir. Bir önceki yılın Şubat ayında başlayan üretim süreci, bir sonraki Şubat ayında ancak tamamlanabilmektedir. İlimizde üretilen İzmir menşe yaprak tütünler şark tipi (oryantal) tütün sınıfındadır. Bu tütünler aromatik ve kalite özellikleri yüksek tütün grubundadır. Ege Bölgesinde üretilen tütünlerin bir kısmı Ülkemizdeki sigara sanayisinde kullanılmakta, geriye kalan kısmı ise ihraç edilmektedir. İlimizin gayrisafi üretim değerlerine göre tütün 6. sırada yer almaktadır. İl ekonomisine 2021 yılında 400 milyon TL gelir sağlayacağı tahmin edilmektedir.